Gobolka Gedo waa mid ka mid ah gobollada ugu weyn uguna muhiimsan ee ku yaalla koonfurta Soomaaliya. Waa gobol hodan ku ah dhul-beereed, xoolo-dhaqasho, taariikh fac weyn leh iyo dad Soomaaliyeed oo leh dhaqan, af iyo hal-abuur qoto dheer. Gedo wuxuu kaalin muhiim ah kaga jiraa xiriirka Soomaaliya la leedahay dalalka dariska ah sida Kenya iyo Itoobiya. Waxaa uu muhiim u yahay ganacsiga, xasilloonida siyaasadeed, iyo ilaalinta madax-bannaanida dhuleed ee dalka.

---

Juqraafi ahaan iyo Deegaanka

Gobolka Gedo wuxuu ku yaal koonfur-galbeed Soomaaliya, wuxuuna xuduud la leeyahay:

Waqooyi – Gobolka Bay iyo Bakool

Galbeed – Dalka Itoobiya

Koonfur-galbeed – Dalka Kenya

Bariga – Gobolka Jubbada Dhexe

Magaalada Garbahaarey waa xarunta gobolka Gedo, halka magaalooyinka kale ee waaweyn ay ka mid yihiin: Bardheere, Luuq, Elwaaq, Beled-Xaawo, iyo Doolow. Webiga Jubba ayaa si weyn uga qayb qaata nolosha dadka gobolka, isagoo dhaqaale ahaan iyo deegaan ahaan muhiim u ah.

---

Taariikh

Gedo waa gobol leh taariikh qani ah oo la xiriirta halgankii xoriyadda Soomaaliya. Dadka gobolka waxay door muuqda ka qaateen dagaalladii lagula jiray gumeystayaashii reer Yurub. Intii lagu jiray dagaalkii sokeeye, Gedo wuxuu ahaa mid ka mid ah gobolladii ugu nuglaa xaaladaha ammaan-darro iyo barakac, balse haddana wuxuu si tartiib ah ugu soo noqonayaa nabad iyo horumar.

Gobolkan waxaa sidoo kale lagu xasuustaa kaalintii uu ku lahaa xornimada Soomaaliya, isagoo ah meel ay ka dhasheen halgamayaal iyo siyaasiyiin caan ah.

---

Dadka iyo Dhaqanka

Dadka gobolka Gedo waa Soomaali asal ah oo si weyn u haysta dhaqanka Soomaaliyeed. Waxaa gobolka dega beelo kala duwan oo Soomaaliyeed oo wadaaga af, diin (Islaam), iyo dhaqan. Waxay ku nool yihiin nolol u badan xoolo-dhaqasho iyo beeraley, iyadoo sidoo kale ay jiraan ganacsato iyo xirfadlayaal kale oo ka hawlgala gobolka.

Dadka Gedo waxay caan ku yihiin marti-soor, geesinimo, iyo midnimo bulsho. Afka Soomaaliga waa luqadda rasmiga ah, waxaana si weyn loo hadlaa lahjadda koonfurta Soomaaliya.

---

Siyaasad iyo Maamul

Gedo wuxuu ka mid yahay gobollada muhiimka ah ee hoos yimaada Dowladda Federaalka Soomaaliya. Waxaa jira muran siyaasadeed oo muddo dheer ka taagnaa maamulka gobolka, gaar ahaan xiriirka uu la leeyahay maamul goboleedka Jubbaland. Si kastaba ha ahaatee, gobolka wuxuu leeyahay dad aad u xiiseeya arrimaha siyaasadda iyo ilaalinta danahooda.

Waxaa jira dadaallo lagu doonayo in gobolka loo sameeyo maamul daah-furan oo hoos yimaada dowlad dhexe, iyadoo qaar ka mid ah dadka deegaanka ay taageersan yihiin in Gedo yeesho maamul u gaar ah ama la siiyo awood siyaasadeed dheeraad ah.

---

Dhaqaalaha iyo Kheyraadka

Gedo waa gobol hodan ah marka loo eego:

Xoolaha (geel, lo’, ari)

Beeraleyda (qamadiga, masagada, galleyda)

Webiga Jubba oo biyihiisu wax-tar weyn u leeyihiin beeralayda iyo kalluumeysiga

Ganacsiga xuduudaha (iyo ganacsi u kala gudba Kenya, Itoobiya iyo gudaha Soomaaliya)

Gobolkan wuxuu sidoo kale leeyahay dhul beereed oo ballaaran, oo haddii loo maamulo si wanaagsan, noqon kara isha koowaad ee quudinta guud ahaan Soomaaliya.

---

Caqabadaha Gobolka

Gedo wuxuu wajahaa caqabado dhowr ah:

Kala-maamulid siyaasadeed

Dagaallo sokeeye iyo xasilooni darro siyaasadeed

La’aanta adeegyada aasaasiga ah sida caafimaadka, waxbarashada iyo biyaha nadiifta ah

Kaabayaasha burbursan sida waddooyinka iyo garoomada

Laakiin haddana, gobolka wuxuu leeyahay fursado badan oo horumarineed haddii la helo hoggaan daacad ah iyo taageero caalami ah.

---

Gabagabo

Gobolka Gedo waa dhaxal Soomaaliyeed oo qani ah, muhiimad weynna u leh dhismaha qaranka Soomaaliyeed. Waa gobol leh dad dulqaad badan, leh waddaniyad iyo rabitaan horumar. Waxaa muhiim ah in bulshada Soomaaliyeed guud ahaan iyo madaxda dalka gaar ahaan ay si dhab ah ugu dadaalaan horumarinta gobolka Gedo, si uu u noqdo tiir dhexe oo dalka ka haqab tira baahiyaha nolosha, nabadda, iyo horumarka.

Я, владелец авторских прав на это произведение, добровольно публикую его на условиях следующей лицензии:

Этот файл доступен по лицензии Creative Commons «С указанием авторства» версии 4.0 Международная

Вы можете свободно:

• делиться произведением – копировать, распространять и передавать данное произведение
• создавать производные – переделывать данное произведение

При соблюдении следующих условий:

• атрибуция – Вы должны указать авторство, предоставить ссылку на лицензию и указать, внёс ли автор какие-либо изменения. Это можно сделать любым разумным способом, но не создавая впечатление, что лицензиат поддерживает вас или использование вами данного произведения.

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0CC BY 4.0 Creative Commons Attribution 4.0 truetrue