Września | |
![]() | |
Herb | |
![]() | |
Informacje | |
Powierzchnia | 12,73 km² |
Wysokość | 90-110 m n.p.m. |
Ludność | 29 144 |
Nr kierunkowy | (+48) 61 |
Kod pocztowy | 62 - 300 |
Strona internetowa |
Września (niem. Wreschen) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Września. Położone 50 km na wschód od Poznania, nad rzeką Wrześnicą.
Informacje
[edytuj]Historia
[edytuj]Wykopaliska archeologiczne świadczą o pojawieniu się na tym terenie pierwszych grup ludzkich w środkowej epoce kamiennej – mezolicie (8000-2500 lat p.n.e.). Z epoki tej pochodzi m.in. osada wydmowa z Tarnowa pod Pyzdrami, stąd w archeologii stosuje się określenie „kultura tarnowska”. Ciągłość osadnictwa potwierdzają znaleziska z epoki brązu i żelaza. Nieopodal Wrześni znajduje się Giecz – jeden z najważniejszych w średniowieczu grodów książęcych i siedziba kasztelanii. Za czasów Bolesława Chrobrego, według Galla Anonima gród skupiał 2300 wojowników. Coraz głośniej mówi się też o grodzisku w Grzybowie – wiosce położonej między Wrześnią a Gnieznem. Gród ma imponujące wymiary (4,7 hektara), a jego położenie blisko Gniezna, Giecza i Ostrowa Lednickiego świadczy o tym, iż musiał pełnić ważną rolę w okresie formowania się państwa polskiego. Najstarsze materiały dendrologiczne datuje się na rok 923.
Pierwsza wzmianka o Wrześni pochodzi z 1256. Lokacja miasta nastąpiła w poł. XIV w. Miasto rozwinęło się na planie owalnicy wzdłuż traktu handlowego łączącego Kalisz z Gnieznem, opodal skrzyżowania ze szlakiem Poznań – Łęczyca. Korzystne położenie miasta sprzyjało rozwojowi handlu i rzemiosła. W 1580 było tu 60 rzemieślników. Podczas wojny szwedzkiej w 1656 miasto zostało poważnie zniszczone. W latach 1807-1815 Września wchodziła w skład Księstwa Warszawskiego.
W wyniku II rozbioru Polski w 1793 miasto zostało włączone do Królestwa Prus. Podczas Wiosny Ludów mieścił się tutaj obóz powstańczy. W drugiej połowie XIX w. istniało kilka zakładów przemysłowych: fabryka obuwia, fabryka powozów, betoniarnia, mleczarnia, cukrownia. Powstało również w tym okresie połączenie kolejowe Gniezno – Września – Oleśnica oraz Poznań – Września – Strzałkowo.
Międzynarodową uwagę przyciągnął |strajk dzieci we Wrześni, który rozpoczął się 20 maja 1901 Niemiecki nauczyciel wymierzył karę cielesną dzieciom za odmowę odpowiadania w języku niemieckim na lekcji religii. Zastrajkowało wówczas 118 uczniów i uczennic. Ich rodziców władze niemieckie ukarały więzieniem. Za przykładem dzieci wrzesińskich poszli uczniowie w innych szkołach zaboru pruskiego. W 1906 opór dzieci, podtrzymywany przez rodziców, przybrał postać powszechnego strajku. W fazie największego jego nasilenia strajkowało ok. 75 tys. dzieci w ok. 800 szkołach (na łączną ilość 1100 szkół).
W 1905 w mieście (noszącym wówczas nazwę Wreschen) mieszkało 7007 osób, w tym 65,4% Polaków, 28,9% Niemców i 5,5% Żydów[1], natomiast w całym ówczesnym powiecie wrzesińskim Polacy stanowili 85,6% (1890). Ponad stuletnie panowanie pruskie zakończył wybuch powstania wielkopolskiego. Po rozbrojeniu garnizonu pruskiego 28 grudnia 1918. Września powróciła pod władzę polską.
W 1920 podczas wojny polsko-bolszewickiej, po odezwie Rady Obrony Państwa z dnia 1 lipca 1920, z inicjatywy hr. Stanisława Mycielskiego, mieszkańcy ziemi wrzesińskiej utworzyli Legię Ochotniczą Wrzesińską, która brała czynny udział w walkach w obronie Polski.
W latach międzywojennych Września była miastem handlowo-rzemieślniczym, zamieszkanym przez Polaków, Żydów] i Niemców. W związku z tym w mieście istniały wówczas: kościół rzymskokatolicki, kościół ewangelicki i synagoga. W tym okresie na terenie Wrześni działało aktywnie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”.
1 września 1939 bombowce hitlerowskie zburzyły cukrownię. 5 września Niemcy zbombardowali węzeł kolejowy we Wrześni, strategiczny punkt, gdyż krzyżowały się tu i łączyły linie wschód-zachód (Warszawa-Poznań) oraz północ-południe (Gdynia-Katowice). Miasto zajęli Niemcy i włączyli w obszar Kraju Warty. Wielu mieszkańców wysiedlono. 22 stycznia 1945 do miasta wkroczyli żołnierze 1 armii pancernej gen. M. Katukowa, kończąc tym samym okres niemieckiej okupacji.
Po wojnie nastąpiła intensywna rozbudowa i modernizacja przemysłu, gospodarki komunalnej, zaplecza socjalnego i kulturalnego, szkolnictwa i węzła komunikacyjnego. Powstała m.in. fabryka głośników Tonsil. Powstały osiedla o zabudowie blokowej oraz willowej. Utworzono Jezioro Wrzesińskie – zalew na rzece Wrześnicy (26 ha, 3 km dł.), a przy nim niewielki ośrodek wypoczynkowy. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do [woj. poznańskiego.
Od 2014 pod Wrześnią trwa budowa fabryki samochodów koncernu Volkswagen AG. Pierwsze samochody mają zjechać z linii produkcyjnej pod koniec 2016[2].
Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 29 144 mieszkańców[1]. Ważny węzeł komunikacji drogowej i kolejowej. Okolica równinna, rolnicza.
Herb miasta – biała róża na czerwonym tle. Wywodzi się on z rodowego herbu Porajów – rodu będącego pierwszym właścicielem Wrześni.
W latach 1993-2009 we Wrześni przeprowadzano prawybory polityczne – parlamentarne, prezydenckie oraz do Parlamentu Europejskiego.
Geografia
[edytuj]Września położona jest na Równinie Wrzesińskiej (315.56), mezoregionie fizycznogeograficznym w środkowo-zachodniej Polsce, stanowiącym południową część Pojezierza Wielkopolskiego.
Klimat
[edytuj]Wielkopolska znajduje się pod wpływem oceanicznych mas powietrza, co wpływa na łagodność klimatu. Obszar znajduje się w wielkopolsko-śląskiej dzielnicy rolniczo-klimatycznej. Średnia roczna temperatura wynosi ok. +8 °C. Okres wegetacyjny należy do najdłuższych w Polsce. Opady roczne wahają się od 500 do 550 mm.
Dojazd
[edytuj]Samolotem
[edytuj]Najbliższy port lotniczy znajduje się w Poznaniu - 70km od centrum miasta Jest to port lotniczy Poznań-Ławica im. Henryka Wieniawskiego (IATA: POZ, ICAO: EPPO) . Najlepszy dojazd z portu lotniczego drogą ekspresową S11 - od węzła Poznań Ławica do węzła Poznań Zachód, następnie autostradą A2 do węzła Września.
Pociągiem
[edytuj]Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 281: Oleśnica – Chojnice, a w odległości ok. 1,5 km na północ od stacji przebiega linia kolejowa nr 3 Warszawa Zachodnia – Poznań Główny – Kunowice. Połączenie z tą linią zapewnia łącznica kolejowa nr 807 i 808.
Samochodem
[edytuj]Września usytuowana jest przy autostradzie A2, która łączy Berlin z Warszawą. Przez miasto przebiegają drogi krajowe:
- nr 15: Trzebnica – Krotoszyn – Września – Gniezno – Toruń – Ostróda
- nr 92: Nowy Tomyśl – Poznań – Września – Słupca – Konin – Łowicz (zastępcza dla autostrady A2)
oraz drogi wojewódzkie:
Autobusem
[edytuj]Komunikację autobusową w mieście i powiecie zapewnia lokalny oddział PKS Gniezno. Kursy wykonują także autobusy PKS Poznań, PKS Łodź, PKS Turek, PKS Włocławek, PKS Konin i inne.
Września posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Poznaniem, Gnieznem, Krakowem, Łodzią, Koninem, Turkiem, Włocławkiem, Szczecinem, Kielcami, Kaliszem i inne. Najwazniejsze kierunki lokalne to Słupca, Miłosław, Pyzdry, Orzechowo, Witkowo, Czerniejewo i Środa Wielkopolska. Autobusy lokalne nie kursują w niedziele i święta.
Warto zobaczyć
[edytuj]- Kościół farny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława BM
- Kościółek na Lipówce pw. św. Krzyża
- Pałac i park dworski na Opieszynie
- Cmentarz parafialny przy ulicy Gnieźnieńskiej
- Ratusz i rynek
- Starostwo Powiatowe
- Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich
- Kościół pw. Świętego Ducha
- Sąd Rejonowy
- Zabytkowa wieża ciśnień
Aktywny wypoczynek
[edytuj]Edukacja
[edytuj]- Wyższa Szkoła Handlu i Rachunkowości w Poznaniu, Wydział Zamiejscowy we Wrześni
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych we Wrześni (opieka naukowo-dydaktyczna:Uniwersytet im. Adama Mickiewicza)
- Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza we Wrześni
- Zespół Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Cassino we Wrześni
- Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. gen. dr. Romana Abrahamawe Wrześni
- Zespół Szkół Zawodowych nr 2 we Wrześni
- Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych we Wrześni
- Szkoła Policealna nr 1 we Wrześni
- Szkoła Policealna nr 2 dla Dorosłych we Wrześni
- Niepaństwowe Policealne Studium Bezpieczeństwa i Higieny Pracy we Wrześni
- Niepaństwowe Policealne Studium Rolnicze we Wrześni
- Niepaństwowe Policealne Studium Ekonomiczne we Wrześni
- Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika we Wrześni
- Gimnazjum nr 2 im. Andrzeja Prądzyńskiego we Wrześni
- Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 1 im. 68 Wrzesińskiego Pułku Piechoty we Wrześni
- Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 2 im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni
- Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 6 im. Jana Pawła II we Wrześni
- Przedszkole nr 1 „Słoneczko” we Wrześni
- Przedszkole nr 3 „Mali Przyrodnicy” we Wrześni
- Przedszkole nr 4 „Miś Uszatek” we Wrześni
- Przedszkole nr 6 „Pszczółka Maja” we Wrześni
Zakupy
[edytuj]- Biedronka - ul.Opieszyn 9, ul.Wrocławska 34, ul.Daszyńskiego 8
- Tesco - ul.Kaliska 17
- Kaufland - ul.Miłosławska 10
- Netto - ul.Batorego 2A
- Dino - ul.Wojska Polskiego 18
Wyżywienie
[edytuj]Zakwaterowanie
[edytuj]Bezpieczeństwo
[edytuj]Zdrowie
[edytuj]Najbliższe przychodnie podstawowej opieki zdrowotnej znajdują się we Wrześni. Najbliższym szpitalem jest Szpital Powiatowy na ul. Słowackiego 2, tel. 61 437-05-00 .
Policja
[edytuj]Najbliższą jednostką policji jest Komenda Powiatowa Policji we Wrześni, ul. Szkolna 23, tel. 61 437-52-00, tel. alarmowe 997 i 112 .
Straż pożarna
[edytuj]Najbliższą jednostką straży pożarnej jest Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej we Wrześni, ul. Wrocławska 44, tel. 61 222-07-70, tel. alarmowe 998 i 112 (na terenie miejscowości nie działa ochotnicza straż pożarna).
Kontakt
[edytuj]Gdzie dalej
[edytuj] ![]() | To jest zarys artykułu. Na razie zawiera schemat artykułu i niewiele więcej. Możesz pomóc, uzupełniając artykuł choćby o podstawowe informacje, doprowadzając go do statusu użytecznego. |
lub
[[Kategoria:]]
- ↑ Na podstawie danych ze spisu powszechnego z 1905, według deklarowanego języka ojczystego i religii; część ludności zadeklarowała więcej niż jeden język ojczysty, Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Heft V. Provinz Posen, Berlin 1908.
- ↑ Szablon:Cytuj stronę